Z tego artykułu dowiesz się jak działa zmysł wzroku, zapoznasz się z trzema częstymi wadami wzroku: krótkowzrocznością, dalekowzrocznością i astygmatyzmem oraz dowiesz się jak korygować je za pomocą soczewek.
1. Jak widzimy?
Wzrok to najważniejszy zmysł człowieka. Ale w jaki sposób widzimy? I dlaczego do góry nogami?
Wyspecjalizowanym organem wzroku jest oko. Promienie wpadające do oka przechodzą przez rogówkę, soczewkę oraz ciało szkliste załamują się oraz skupiają na światłoczułej siatkówce. Soczewka oka posiada zdolność zmiany kształtu (zwaną akomodacją) a w efekcie ogniskowej aby zapewnić nam ostry obraz. Jak w soczewce skupiającej obraz na siatkówce jest pomniejszony, odwrócony i rzeczywisty. Fotoreceptory siatkówki przetwarzają te obrazy na impulsy elektryczne i przesyłaja do mózgu.
Mózg odwraca ten obraz, interpretuje go oraz łączy obrazy z obu oczu w obraz trójwymiarowy.
2. Krótkowzroczność
Krótkowzroczność to jedna z najczęściej spotykanych wad wzroku, polegająca na nieprawidłowym skupieniu promieni – przed siatkówką. To powoduje, że obraz jest niewyraźny i zatarty. Krótkowidz widzi wyraźnie jedynie przedmioty znajdujące się bardzo blisko i stad pochodzi nazwa tej wady – krótkowzroczność.
Powody krótkowzroczności:
- Głównie zbyt długa gałka oczna spowodowana czynnikami genetycznymi lub uciskiem mięśni podczas przedłużonej pracy z bliskim przedmiotami (np. przy komputerze)
- Zbyt wypukła soczewka oka lub zbyt duży współczynnik załamania soczewki, najczęściej spowodowany cukrzycą lub jaskrą
Korekcja krótkowzroczności
Krótkowzroczność można skorygować przez zastosowanie soczewek rozpraszających używanych w okularach lub soczewkach kontaktowych. Stopień krótkowzroczności mierzymy w dioptriach (tak jak zdolność skupiającą soczewek) ze znakiem ujemnym. Przykładowo wada -3 dioptrie oznacza małą wadę a wada -7 dioptrii dużą.
Około 1/4 Europejczyków ma cierpi na krótkowzroczność. W Polsce tę wadę wzroku ma już ponad 50% uczącej się młodzieży, co świadczy o rozpowszechnianiu tej wady – w wyniku coraz intensywniejszej pracy przy komputerze oraz krótszego przybywania na świeżym powietrzu (niedostatku światła dziennego).
W Tajwanie, gdzie aż 80% młodzieży ma tę wadę, w 2012 roku wprowadzono obowiązkowe lekcje na świeżym powietrzu oraz 10 minutowe przerwy po każdych 30 minutach pracy z książkami i zeszytami.
3. Dalekowzroczność
Dalekowzroczność (nadwzroczność) to druga najczęściej występująca wada wzroku, polegająca na nieprawidłowym skupieniu promieni – za siatkówką. To powoduje, że obraz obiektów znajdujących się blisko jest rozmyty. Dalekowidz widzi wyraźnie jedynie przedmioty znajdujące się daleko i stąd pochodzi potoczna nazwa tej wady – dalekowzroczność.
Powody dalekowzroczności:
- Głównie skrócona gałka oczna
- Zbyt płaska soczewka
Korekcja dalekowzroczności
Dalekowzroczność można skorygować przez zastosowanie soczewek skupiających używanych w okularach lub soczewkach kontaktowych. Stopień krótkowzroczności mierzymy w dioptriach (tak jak zdolność skupiającą soczewek) ze znakiem dodatnim. Przykładowo wada +2 dioptrie oznacza małą wadę a wada +5 dioptrii dużą.
4. Astygmatyzm
Astygmatyzm to wada wzroku, polegająca na nieprawidłowym skupieniu promieni – przed i/lub za siatkówką. To powoduje, że astygmatycy widzą obraz nieostro w pewnych obszarach pola widzenia z każdej odległości.
Astygmatyzm jest spowodowany przez niesymetryczny kształt oka – większą szerokość niż wysokość lub na odwrót. Przypuszcza się, że astygmatyzm jest powodowany przez czynniki genetyczne.
Astygmatyzm można do pewnego stopnia skorygować za pomocą odpowiednio dobranych soczewek ale nawet bardzo dobre soczewki nie są w stanie całkowicie skorygować tej wady.