Alfabet grecki odegrał szczególną rolę w historii ludzkości. Posłużył nam do zapisu klasycznej greki, współczesnego języka greckiego, dał początek alfabetowi łacińskiemu oraz cyrylicy a także do pozostał niezastąpionym źródłem symboli w naukach ścisłych, w szczególności fizyce.
Jak wygląda alfabet grecki i jego litery? Jak wymawiać litery alfabetu greckiego? Dlaczego w naukach ścisłych tak chętnie używamy akurat alfabetu greckiego? W tym artykule odpowiem Wam na te wszystkie pytania. Ale po kolei – zacznijmy od liter alfabetu!
Litery alfabetu greckiego
Alfabet grecki składa się z 24 liter, w tym 7 samogłosek. Co ciekawe, początkowo w starożytności używane były jedynie wielkie litery. Małe litery alfabetu greckiego zostały wprowadzone dopiero w IX i X wieku.
| Litery | Przykład zastosowania |
|---|---|
| A α – alfa | Przyspieszenie kątowe \alpha |
| B β – beta | |
| Γ γ – gamma | Ciężar właściwy |
| Δ δ – delta | Zmiana wartości \Delta |
| E ϵ – epsilon | Siła elektromotoryczna \Epsilon |
| Z ζ – dzeta (wym. dz – jak w dzwon) | Współczynnik tłumienia drgań  |
| H η – eta | Sprawność \eta |
| Θ θ – theta (wym th jak w ang. thanks) | |
| I ι – jota | |
| K κ – kappa | Względna przenikalność elektryczna \kappa |
| Λ λ – lambda | Długość fali \lambda |
| M μ – my (czyt. mi) | Współczynnik tarcia \mu |
| N ν – ny (czyt. ni) | |
| Ξ ξ – ksi | |
| O ο – omikron | |
| Π π – pi | Stała Archimedesa ~3,14 |
| P ρ – rho (czyt. ro) | gęstość \rho |
| Σ σ – sigma | odchylenie standardowe \sigma |
| T τ – tau | czas własny \tau |
| Υ υ – ipsylon (czyt. ipsilon) | |
| Φ ϕ – phi (czyt. fi) | Strumień indukcji magnetycznej \Upsilon |
| X χ – chi (czyt. khi) | Podatność magnetyczna \chi |
| Ψ ψ – psi | Funkcja falowa \psi |
| Ω ω – omega | Jednostka oporu om – \Omega |
Jak wymawiać litery alfabetu greckiego?
Wymowa alfabetu greckiego na potrzeby odczytu symboli nauk ścisłych nie powinna stanowić dla Polaków dużego problemu. W naukach ścisłych do wymowy stosujemy klasyczną wersję wymowy alfabetu greckiego. Ciężko od fizyków, matematyków i inżynierów oczekiwać dogłębnej wiedzy lingwistycznej i w praktyce tę wymowę trochę upraszczamy (przykładowo może i poprawniej będzie wymówić sigma z greckim zmiękczonym sz ale nieliczni zrozumieją, o który symbol nam chodzi i dlatego pozostajemy przy bardziej polsko brzmiącym sigma z polskim s).
Większość dźwięków z klasycznego alfabetu greckiego istnieje w języku polskim z kilkoma wyjątkami:
- Theta – zaczyna się dźwiękiem th (tak jak w języku angielkim np. thanks)
- Chi – zaczyna się aspirowanym dźwiękiem k, który w języku polskim nie występuje. Wymawiamy go mocno wypuszczając powietrze podczas wymowy.
Dlaczego do oznaczania symboli często używamy akurat alfabetu greckiego?
Potencjalnych powodów jest wiele. Po pierwsze, tak jest po prostu wygodnie gdyż symbole alfabetu greckiego wyraźnie odróżniają się od liter alfabetu łacińskiego. Po drugie greka jest jednym z najstarszych europejskich języków a starożytni Grecy dokonali wielu odkryć naukowych. Po trzecie, uczeni renesansu studiując prace starożytnych Greków zaadoptowali język grecki w swoich pracach dając początek tradycji nazewniczej.